Đơn giản, minh bạch hóa thủ tục hành chính sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh

Quyết tâm cải thiện năng lực cạnh tranh

- Theo các chỉ số thống kê xếp hạng của Ngân hàng Thế giới (WB) và Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ bị Lào và Campuchia vượt qua về cả năng lực cạnh tranh. Nhiều ý kiến cho rằng, nguyên nhân cơ bản là chúng ta còn chậm trong việc cải cách TTHC. Ông đánh giá thế nào về việc này? - Thời gian qua, Chính phủ đã rất nỗ lực chỉ đạo và quyết tâm cải cách thể chế như: Nghị quyết số 19/NQ-CP ngày 18-3-2014, Nghị quyết 19/NQ-CP ngày 12-3-2015, Nghị quyết số 43/NQ-CP ngày 6-6-2014, Quyết định số 896/QĐ-TTg... Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 08/QĐ-TTg ngày 6-1-2015 ban hành Kế hoạch rà soát, đơn giản hóa TTHC trọng tâm năm 2015, trong đó giao cho bộ, ngành, địa phương tập trung rà soát, đơn giản hóa 13 nhóm TTHC liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của người dân và DN. Cùng với quyết tâm của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã có những hành động cụ thể để cải cách TTHC thuộc lĩnh vực phân công... Tuy nhiên, quá trình cải cách có thể gặp phải những phản ứng nhất định hoặc thực hiện mang tính hình thức, theo đợt, theo phong trào của một số cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức. Nhiều bộ, ngành, địa phương thực hiện việc cải cách chưa đồng đều và chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan khiến năng lực cạnh tranh của Việt Nam so với các nước trong khu vực và trên thế giới chậm được cải thiện.

- Việc triển khai thực hiện công tác cải cách, kiểm soát TTHC theo Quyết định 08/QĐ-TTg và 25 nghị quyết chuyên đề của Chính phủ được thực hiện như thế nào, thưa ông?

- Tính đến tháng 10-2015, 9/9 bộ được giao rà soát, đơn giản hóa 13 nhóm TTHC trọng tâm đã hoàn thành hệ thống hóa TTHC, quy định liên quan; 6/9 bộ đã hoàn thành nghiên cứu, đề xuất phương án đơn giản hóa gửi Bộ Tư pháp tham gia ý kiến; 17/24 bộ, cơ quan đã ban hành danh mục TTHC chuẩn hóa; 6 bộ, ngành hoàn thành việc ban hành quyết định công bố bộ TTHC thuộc phạm vi chức năng quản lý; 9 địa phương xác định không có TTHC đặc thù trên địa bàn; 49/63 địa phương đã ban hành danh mục TTHC đặc thù; còn lại 5 địa phương đang thực hiện việc chuẩn hóa danh mục TTHC đặc thù để trình phê duyệt. Bên cạnh đó, việc thực thi 25 nghị quyết chuyên đề của Chính phủ về đơn giản hóa TTHC cũng đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Tính đến quý III-2015, các bộ, ngành đã ban hành theo thẩm quyền hoặc trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để đơn giản hóa 4.471/4.723 TTHC đã được Chính phủ phê duyệt tại 25 nghị quyết chuyên đề, đạt 94,7%.

- Để triển khai thực hiện tốt công tác cải cách TTHC, Cục Kiểm soát TTHC đã phát huy vai trò của mình như thế nào? - Với chức năng, nhiệm vụ được giao, Cục Kiểm soát TTHC sẽ tham mưu cho lãnh đạo Bộ Tư pháp để có những hành động cụ thể nhằm thúc đẩy cải cách TTHC. Cục tiếp tục thực hiện tốt vai trò tham mưu cho lãnh đạo Bộ Tư pháp “gác cửa” cho Chính phủ trong việc kiểm soát TTHC trong dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật do các bộ, ngành, địa phương gửi thẩm định; đẩy mạnh hoạt động kiểm tra việc kiểm soát TTHC tại các địa phương để đề xuất với các cấp có thẩm quyền các biện pháp xử lý phù hợp nhằm chấn chỉnh có hiệu quả hành vi nhũng nhiễu, cửa quyền của cán bộ, công chức, cơ quan, người có thẩm quyền trong giải quyết TTHC...; nghiên cứu đề xuất với lãnh đạo Bộ để báo cáo Chính phủ những sáng kiến, giải pháp đẩy mạnh cải cách TTHC tại các bộ, ngành, địa phương… “Điểm nghẽn” cần tháo gỡ

- Thời gian qua, mặc dù công tác cải cách, kiểm soát TTHC đã có những chuyển biến tích cực nhưng người dân, DN vẫn phàn nàn về TTHC và những phiền hà, sách nhiễu do cán bộ, công chức gây ra. Ông nghĩ thế nào về vấn đề này?

- Qua theo dõi và kiểm tra thực tế cho thấy, bên cạnh những thành tích đã đạt được, công tác kiểm soát, cải cách TTHC tại các bộ, ngành, địa phương còn những tồn tại, hạn chế như: Ý chí, quyết tâm cải cách hành chính nói chung, cải cách TTHC nói riêng chưa thực sự trở thành nhu cầu nội tại của từng cơ quan, tổ chức. Tình trạng quy định TTHC tại văn bản quy phạm pháp luật chưa phù hợp với thực tiễn, chưa tuân thủ đầy đủ các quy luật của kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế vẫn còn khá phổ biến. TTHC về cơ bản được giải quyết bằng phương thức truyền thống “thủ công, giấy tờ”, nặng về “tiền kiểm” gây tốn kém về thời gian, công sức và tiền bạc, tạo dư địa cho nhũng nhiễu, tiêu cực phát sinh, phát triển; kỷ luật - kỷ cương hành chính chưa nghiêm; thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, cơ quan liên quan để giải quyết TTHC… Đó là những “điểm nghẽn” trong công tác cải cách TTHC hiện nay.

- Ông có thể chỉ rõ những nguyên nhân chủ yếu của những tồn tại, hạn chế nêu trên?

- Nguyên nhân đầu tiên là nhận thức về công tác kiểm soát TTHC của một số cán bộ, công chức còn hạn chế dẫn đến việc chưa tập trung chỉ đạo, tổ chức triển khai kịp thời, đầy đủ công tác cải cách TTHC tại cơ quan, đơn vị. Công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị chưa thường xuyên. Cải cách TTHC chưa thực sự trở thành động lực, nhu cầu phát triển tự thân của mỗi cơ quan tổ chức hành chính nhà nước. Việc công bố TTHC của một số bộ, cơ quan ngang bộ còn chậm cũng làm ảnh hưởng đến kết quả thực hiện công bố, công khai TTHC của các địa phương; chưa có cơ chế hiệu quả cho việc kiểm soát hoạt động đánh giá tác động, cũng như việc bảo đảm nghiên cứu, tiếp thu, hoàn thiện quy định TTHC trong dự thảo văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan chủ trì soạn thảo…

- Vậy các nhiệm vụ trọng tâm nhằm tháo gỡ những “điểm nghẽn” trên là gì, thưa ông?

- Năm 2015 và những năm tiếp theo, các cơ quan hành chính nhà nước cần tổ chức thực hiện tốt các nhiệm vụ chủ yếu sau: Một là, tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 10-6-2015 về tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước các cấp trong việc thực hiện công tác cải cách TTHC. Hai là, đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện những nhiệm vụ cải cách TTHC tại Nghị quyết số 19/NQ-CP của Chính phủ, Nghị quyết 36a/NQ-CP về chính phủ điện tử, Quyết định số 896/QĐ-TTg phê duyệt đề án tổng thể đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư giai đoạn 2013-2020 và Quyết định số 08/QĐ-TTg. Ba là, tổ chức triển khai có hiệu quả công tác kiểm soát TTHC ngay từ giai đoạn xây dựng văn bản quy phạm pháp luật thông qua hoạt động thẩm định, đánh giá tác động TTHC để không ban hành các thủ tục không cần thiết, không hợp lý và không hiệu quả. Bốn là, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong giải quyết TTHC, nhất là trong các lĩnh vực thuế, hải quan, bảo hiểm xã hội, đăng ký kinh doanh, đầu tư, đất đai, xây dựng, xuất nhập cảnh. Năm là, tập trung đầu tư để triển khai nhân rộng cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” giải quyết TTHC tập trung cấp tỉnh, huyện, xã. Đồng thời thiết lập và đưa vào vận hành hệ thống thông tin tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị và tình hình kết quả giải quyết TTHC tại các cấp chính quyền; đơn giản hóa chế độ báo cáo trong hoạt động cơ quan hành chính nhà nước…

Xây dựng nền hành chính phục vụ

- Ông có thể cho biết những giải pháp cụ thể về cải cách, kiểm soát TTHC trong thời gian tới?

- Thứ nhất, tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông để nâng cao nhận thức và huy động sự tham gia của toàn xã hội vào công tác cải cách, kiểm soát TTHC.

Thứ hai, tăng cường công tác kiểm tra việc kiểm soát TTHC, nhất là tại chính quyền cấp cơ sở để kịp thời phát hiện chấn chỉnh và kiến nghị cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền xử lý nghiêm cán bộ, công chức nhũng nhiễu, tiêu cực trong giải quyết TTHC.

Thứ ba, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan trong việc thực hiện cải cách TTHC; thực hiện gắn kết kết quả triển khai công tác kiểm soát, cải cách TTHC với công tác thi đua, khen thưởng; tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng hành chính cho đội ngũ làm công tác kiểm soát TTHC và những người trực tiếp giải quyết TTHC cho cá nhân, tổ chức.

Thứ tư, triển khai đồng bộ việc tiếp nhận và trả kết quả giải quyết TTHC qua đường chuyển phát nhanh theo yêu cầu của người dân; thực hiện đánh giá mức độ hài lòng của người dân với cán bộ, công chức được giao nhiệm vụ giải quyết TTHC. - Liệu kế hoạch đưa ra mục tiêu cắt giảm tối thiểu 25% chi phí tuân thủ TTHC đối với từng nhóm TTHC được giao rà soát, đơn giản hóa tại Quyết định số 08/QĐ-TTg có khả thi không, thưa ông? - Mục tiêu này hoàn toàn khả thi, bởi nó căn cứ vào thực trạng vướng mắc, bất cập của các quy định, thực hiện TTHC và khả năng cải cách của các nhóm TTHC. Ví dụ, chúng ta cải cách để giảm thời gian, chi phí thực hiện nhóm thủ tục xuất khẩu thủy sản từ giai đoạn nuôi trồng, khai thác, nhập khẩu nguyên liệu, chế biến đến khi xuất khẩu bằng mức trung bình của ASEAN-6, có nghĩa là giảm từ 21 ngày hiện nay xuống 14 ngày, tương ứng tỷ lệ cắt giảm 33,3%... Hoặc như thủ tục tuyển dụng công chức, viên chức và tuyển sinh đại học cũng có thể cắt giảm tối đa chi phí: Thay vì yêu cầu mọi ứng viên, thí sinh nộp đủ hồ sơ theo quy định hiện hành trước khi dự thi bằng việc chỉ cần đưa ra form biểu mẫu yêu cầu các đối tượng đó cung cấp những thông tin cơ bản để tham gia dự thi. Sau khi thi, ứng cử viên hoặc thí sinh nào đã trúng tuyển thì mới nộp hồ sơ như quy định…

- Là cơ quan “gác cổng” về kiểm soát TTHC cho Bộ Tư pháp, Chính phủ, Cục Kiểm soát TTHC phối hợp với Hội đồng Tư vấn cải cách TTHC và các cơ quan hành chính như thế nào nhằm phát huy tốt vai trò thẩm định, kiểm soát, đề xuất các sáng kiến để thực hiện tốt những giải pháp trên? - Để phát huy tốt hơn nữa vai trò thẩm định, kiểm soát, trong thời gian tới cần tiếp tục tăng cường công tác phối hợp giữa Bộ Tư pháp với các bộ, ngành, giữa Cục Kiểm soát TTHC với các đơn vị trong Bộ và các nhóm nghiên cứu của Hội đồng Tư vấn cải cách TTHC để thẩm định và tham gia ý kiến về TTHC trong dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; tiếp tục đẩy mạnh việc tham vấn các đối tượng tuân thủ TTHC và ý kiến chuyên gia đối với các quy định TTHC trong dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; tăng cường đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ phân tích, đánh giá tác động chính sách và kỹ năng làm việc theo nhóm đối với chuyên viên của Cục và Phòng Kiểm soát TTHC tại tổ chức pháp chế các bộ, ngành, Sở Tư pháp các địa phương. Bên cạnh đó, từng thành viên Hội đồng Tư vấn cải cách TTHC cần phát huy hơn nữa vai trò của cơ quan, tổ chức mình trong việc nghiên cứu phản biện và đề xuất các sáng kiến cải cách, đồng thời bố trí thời gian tham gia tích cực hơn nữa vào các hoạt động chung của hội đồng.

- Việc triển khai Chỉ thị 13/CT-TTg về việc tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước các cấp được thực hiện như thế nào, thưa ông?

- Theo Chỉ thị 13/CT-TTg, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu người đứng đầu các cơ quan hành chính nhà nước phải đối thoại với người dân về TTHC và giải quyết TTHC trong ngành, lĩnh vực mình phụ trách 6 tháng 1 lần. Chỉ thị quy định, các cơ quan, đơn vị để xảy ra tình trạng chậm công khai, công bố, niêm yết TTHC hoặc thiếu trách nhiệm, chậm trễ, gây phiền hà trong giải quyết TTHC đối với cá nhân, tổ chức cần kịp thời xử lý nghiêm...

Có thể nói, đây là chỉ thị rất quan trọng thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc đẩy mạnh cải cách TTHC tại các bộ, ngành, địa phương. Chỉ thị đã chỉ rõ trách nhiệm và làm cơ sở giúp đánh giá cụ thể trách nhiệm người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước các cấp trong việc thực hiện công tác cải cách TTHC. Nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng của chỉ thị này, đến nay phần lớn các bộ, địa phương đã ban hành kế hoạch triển khai chỉ thị tại đơn vị mình. Vấn đề còn lại chính là việc tổ chức thực hiện chỉ thị tại các cấp chính quyền để tạo sự chuyển biến tích cực về công tác cải cách TTHC. - Trân trọng cảm ơn ông!