EnglishĐộng lực cải cách đã lan tỏa khắp cả nước
Nếu như Nghị quyết 19-2017/NQ-CP của Chính phủ đặt nước ta phải so sánh về môi trường kinh doanh, năng lực cạnh tranh với các nước trong khu vực và trên thế giới thì chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) đang thúc đẩy các địa phương phải so sánh với nhau.
Và đây chính là áp lực khiến các tỉnh phải “sốt ruột” cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Báo cáo PCI chính là đại diện cho tập hợp tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp về chất lượng điều hành kinh tế, cải thiện môi trường kinh doanh và nỗ lực cải cách của chính quyền ở 63 tỉnh, thành phố, qua đó thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân trong nước.
Báo cáo thường niên chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh 2016 do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp cùng Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) công bố ngày 14-3 cho thấy, động lực cải cách công tác quản lý điều hành và nâng cao năng lực cạnh tranh của chính quyền địa phương đang diễn ra sôi động, lan tỏa trên cả nước. Báo cáo PCI lần thứ 12 này cũng chỉ ra nhiều tín hiệu khởi sắc về môi trường kinh doanh.
Các địa phương nỗ lực bứt phá
Báo cáo PCI 2016 dựa trên thông tin phản hồi từ 11.600 doanh nghiệp, trong đó có hơn 10.000 doanh nghiệp tư nhân đang hoạt động trên cả nước và gần 1.600 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI).
Theo bảng xếp hạng PCI 2016, Đà Nẵng tiếp tục là địa phương dẫn đầu với điểm số 70, đánh dấu đây là năm thứ 4 liên tiếp và là lần thứ 7 thành phố này dẫn đầu cả nước trên bảng xếp hạng kể từ khi chỉ số PCI được công bố. Tỉnh Quảng Ninh đứng thứ 2 với 65,6 điểm, thứ hạng cao nhất từ trước đến nay của tỉnh này. Ngoài ra, với việc đứng thứ 3, tỉnh Đồng Tháp đánh dấu mốc quan trọng khi lần thứ 9 góp mặt trong nhóm 5 tỉnh, thành phố có chất lượng điều hành cao nhất.
Điều đáng ghi nhận trong báo cáo PCI 2016 là các tỉnh thuộc nhóm cuối bảng xếp hạng đã có nhiều nỗ lực cải cách rất ấn tượng. Khoảng cách điểm số giữa tỉnh cao nhất và thấp nhất được thu hẹp chỉ còn 17 điểm, thấp kỷ lục trong 12 năm qua. Bên cạnh đó là xu hướng cải thiện điểm số PCI của cả 5 thành phố trực thuộc Trung ương. Trong đó, riêng TP Hà Nội lần đầu tiên sau nhiều năm đã vượt ngưỡng 60 điểm, bước vào nhóm có chất lượng điều hành tốt, xếp vị trí thứ 14/63 tỉnh, thành phố. Nhìn chung, chất lượng điều hành kinh tế của các địa phương tiếp tục duy trì xu hướng cải thiện. So với năm 2015, những chuyển biến tích cực có thể nhận thấy ở các lĩnh vực như: Tính năng động, tiên phong của chính quyền tỉnh, chi phí không chính thức, đào tạo lao động, cạnh tranh bình đẳng.
Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, khẳng định: Với chủ trương của Chính phủ trong việc xây dựng quốc gia khởi nghiệp và Chính phủ kiến tạo đã tạo ra xung lực cải cách mạnh mẽ, đồng bộ. Không chỉ là sự bứt phá, sáng tạo của nhiều tỉnh đứng cuối bảng xếp hạng mà các thành phố kinh tế lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh thường bị than phiền về sức ỳ những năm trước cũng đã có nhiều chuyển động, bứt phá với những giải pháp quyết liệt. Việc thu hẹp khoảng cách về điểm số cho thấy, “bản đồng ca” PCI đã đồng đều hơn và động lực cải cách từ PCI đã thực sự lan tỏa. Cũng theo ông Vũ Tiến Lộc, đích đến của PCI không phải là thứ bậc mà là những dư địa cải cách được chỉ ra, những phương pháp cải cách cần được tiến hành, những bài học thực tiễn cần được chia sẻ và lan tỏa.
Triển vọng kinh doanh tiếp tục khởi sắc
Kết quả điều tra PCI 2016 cũng phản ánh những dấu hiệu khởi sắc đối với các doanh nghiệp dân doanh trong nước. Khảo sát trong năm vừa qua, 65% doanh nghiệp hoạt động có lãi, mức cao nhất trong 5 năm trở lại đây. Lần đầu tiên trong 12 năm qua, quy mô vốn trung bình của doanh nghiệp đã tăng lên mức cao nhất, bình quân 18,1 tỷ đồng, gấp đôi so với năm 2006. Các doanh nghiệp tiếp tục lạc quan về triển vọng kinh doanh với 48% doanh nghiệp dự kiến mở rộng quy mô trong 2 năm tới.
Điều tra gần 1.600 doanh nghiệp FDI năm qua cũng cho thấy dấu hiệu tích cực tương tự. 11% doanh nghiệp FDI cho biết đã tăng vốn đầu tư, 63% tuyển dụng thêm lao động mới... Các doanh nghiệp FDI đánh giá, chi phí gia nhập thị trường và “tham nhũng vặt” đã giảm bớt. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư cho rằng, các thủ tục hành chính hậu đăng ký tại Việt Nam vẫn cần được đơn giản hóa nhằm giảm bớt gánh nặng chi phí tuân thủ cho các doanh nghiệp.
Theo đánh giá của ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI, khảo sát PCI trong suốt giai đoạn 2006-2016 ghi nhận các địa phương đã có những cải thiện rõ rệt nhất ở lĩnh vực: Gia nhập thị trường, đào tạo lao động, tính năng động và dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp. Theo đó, đối với lĩnh lực gia nhập thị trường: Nếu năm 2006, một doanh nghiệp tại các tỉnh, trung bình mất 20 ngày để đăng ký thành lập thì nay chỉ mất 7 ngày, mức thấp kỷ lục trong vòng 12 năm. Tỷ lệ doanh nghiệp phải chờ hơn 1 tháng để chính thức đi vào hoạt động đã giảm một nửa, từ 26% xuống còn 13%. Cũng theo ông Đậu Anh Tuấn, hiện tại, 70,5% doanh nghiệp tại các tỉnh đánh giá “tỉnh linh hoạt trong khuôn khổ pháp luật nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi”, cao hơn 10% so với mức thấp kỷ lục của chỉ tiêu này vào năm 2011.
Tuy nhiên, bên cạnh đó có nhiều vấn đề khiến doanh nghiệp quan ngại, đó là việc doanh nghiệp phải dành nhiều thời gian trong năm để tìm hiểu và thực hiện các thủ tục hành chính; 66% doanh nghiệp phải nhờ tới các “mối quan hệ” để tiếp cận thông tin; 66% doanh nghiệp phải chi trả các chi phí không chính thức. Nhiều doanh nghiệp đánh giá, các địa phương có nhiều chính sách ưu ái cho các tổng công ty Nhà nước cũng như ưu tiên thu hút FDI hơn là phát triển doanh nghiệp tư nhân trong nước.
Thúc đẩy nỗ lực cải cách
Câu hỏi lớn được đặt ra là, liệu cải thiện PCI có giúp địa phương tăng cường thu hút đầu tư, phát triển kinh tế hay không? Điều tra PCI trong suốt hơn 10 năm qua đã chỉ ra rằng, cứ một điểm cải thiện trong chỉ số PCI gốc sẽ giúp tăng tỷ lệ doanh nghiệp thành lập mới lên 2,7%. Bên cạnh đó, cải thiện chất lượng điều hành cũng có tác động trong dài hạn. Cải thiện một điểm về chỉ số tiếp cận đất đai hoặc cạnh tranh bình đẳng có thể giúp tăng thêm 15% doanh nghiệp đăng ký mới trong 10 năm tới.
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, thông điệp của Chính phủ là rất rõ ràng, chuyển từ Chính phủ quản lý sang Chính phủ phục vụ. Như vậy, Chính phủ khẳng định người dân, doanh nghiệp, doanh nhân là đối tác, là khách hàng của những dịch vụ công. Tại các địa phương đang diễn ra sự chuyển biến thực sự trong các cơ quan chính quyền cấp cơ sở, chính quyền đang ngày càng coi trọng doanh nghiệp như một đối tác, khách hàng.
Thông qua chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, có thể thấy các địa phương sẽ có sự so sánh với nhau. Thay vì trước kia, mỗi tỉnh thường nhìn theo chiều dài lịch sử của mình thì thấy luôn tiến bộ, nhưng khi nhìn sang tỉnh bạn cũng đang chuyển động thì buộc mỗi tỉnh sẽ phải nỗ lực có những sáng kiến cải cách riêng. Những mô hình như: Trung tâm hành chính công ở Quảng Ninh, Ngày doanh nghiệp tại Cần Thơ… là những sáng kiến từ thực tiễn, tạo ra sự năng động cho các địa phương, sức lan tỏa để các địa phương cùng tham khảo, học tập.
MINH MẠNH