Kỳ vọng từ TTP

Là một thỏa thuận thương mại tự do đang được đàm phán giữa 12 nước hai bên bờ Thái Bình Dương (gồm Úc, Brunei, Singapore, Malaysia, Chile, New Zealand, Peru, Mexico, Canada, Nhật Bản, Hoa Kỳ và Việt Nam), Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) đang được các doanh nghiệp kỳ vọng mang đến những cơ hội kinh doanh mới cũng như phải đối mặt với những thách thức lớn.

Để đánh giá hiểu biết và nhìn nhận của các doanh nghiệp về cơ hội và thách thức từ TPP, VCCI đã lồng ghép những vấn đề liên quan đến TPP vào cuộc khảo sát PCI năm nay. Đây là một điều tra xã hội học quy mô lớn, khắc phục những đánh giá có tính phỏng đoán của nhiều nghiên cứu trước đây.

Ủng hộ dù thiếu thông tin

Qua điều tra, tỷ lệ các doanh nghiệp dân doanh và FDI biết đến TPP khá cao, dù hiểu biết chưa sâu. Theo đó, khoảng 70% doanh nghiệp dân doanh và FDI đã biết tới hiệp định TPP và Việt Nam đang đàm phán gia nhập. Tuy nhiên, rất ít doanh nghiệp đã và đang theo dõi sát sao các hoạt động đàm phán hoặc hiểu rõ những tác động tiềm tàng của hiệp định đối với doanh nghiệp của họ. Đáng lưu ý, nếu phân chia các doanh nghiệp nước ngoài thành nhà đầu tư đến từ các nước TPP và nhà đầu tư ngoài khu vực này thì mức độ hiểu biết này cũng không có nhiều khác biệt.

Mức độ ủng hộ Việt Nam ký kết TPP của các doanh nghiệp tư nhân trong nước khá cao. Hơn 66% tư nhân trong nước qua điều tra cho biết rất ủng hộ hoặc ủng hộ dù vẫn lo lắng, quan ngại. Chỉ có 1,5% doanh nghiệp thể hiện ý kiến phản đối. Trong khi đó, các doanh nghiệp nước ngoài thể hiện thái độ thận trọng và dè dặt hơn. Khoảng một phần tư (25%) số doanh nghiệp FDI thể hiện ý kiến ủng hộ việc Việt Nam ký kết TPP, trong khi số còn lại thể hiện thái độ thận trọng hoặc cho biết hiệp định không ảnh hưởng tới doanh nghiệp mình.

Kỳ vọng vào những vấn đề “sau biên giới”

TPP là một hiệp định thương mại tự do toàn diện, bao gồm nhiều lĩnh vực từ tiếp cận thị trường, xuất xứ cho đến môi trường, lao động hay các vấn đề xa hơn như mua sắm chính phủ, cải cách doanh nghiệp nhà nước. Các doanh nghiệp dự báo mức độ ảnh hưởng khác nhau vềtác động củaviệc bãi bỏ các hàng rào thuế quan và phi thuế quan, các quy định về xuất xứ và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường dịch vụ[1].

Đối với nhóm các vấn đề hàng rào biên giới (như mở cửa thị trường, quy tắc xuất xứ, hàng rào kỹ thuật, vệ sinh dịch tễ, phòng vệ thương mại, tiếp cận thị trường dịch vụ) thì tỷ lệ các doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI đến từ các nước TPP cho biết có mức độ ảnh hưởng lớn hơn đối với họ so với doanh nghiệp FDI đến từ ngoài khu vực TPP (tỷ lệ 41%, 40% so với 32%).

Đáng chú ý, tất cả các doanh nghiệp đều ủng hộ các vấn đề cải cách “sau biên giới” trong đàm phán TPP như đầu tư, sở hữu trí tuệ, mua sắm chính phủ, môi trường, lao động và cải cách doanh nghiệp nhà nước. Tỷ lệ ủng hộ này là 56% của doanh nghiệp trong nước và FDI đến từ các nước ngoài TPP, 62% đối với doanh nghiệp FDI từ khu vực TPP.

Trong số các doanh nghiệp nước ngoài, những doanh nghiệp đang xuất khẩu rõ ràng có thái độ tích cực nhất đối với tất cả các vấn đề thuộc phạm vi của hiệp định TPP. Họ ủng hộ các vấn đề cải cách đằng sau biên giới, và lạc quan hơn các doanh nghiệp đang kinh doanh ở thị trường nội địa tại Việt Nam với các cam kết mở cửa thị trường. Từ điều tra, nhóm doanh nghiệp ít lạc quan nhất từ việc ký kết hiệp định TPP là các doanh nghiệp FDI định hướng kinh doanh tại thị trường tại Việt Nam và đến từ các nước không phải thành viên TPP.

Hình: Đánh giá mức độ ảnh hưởng trên các lĩnh vực của doanh nghiệp tư nhân trong nước