EnglishPhát triển DN tư nhân: Không “xin cho” và “dựa dẫm”
28 Tháng 6, 2017
Cản trở khu vực hành chính Nhà nước, cơ chế quản, thanh kiểm tra và xin cho hay phân hoá khu vực DN đang là trở lực lớn nhất khiến kinh tế tư nhân chậm thay đổi, khó trở thành trụ cột của nền kinh tế.
Diễn đàn Phát triển doanh nghiệp Việt Nam 2017 diễn ra ngày 22/6.
Tại Diễn đàn Phát triển doanh nghiệp Việt Nam 2017 diễn ra ngày 22/6, các chuyên gia kinh tế đều nhấn mạnh đến việc thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân, nâng cao tỷ lệ đóng góp trong chuỗi giá trị của nền kinh tế và cởi bỏ những rào cản để khu vực có số lượng doanh nghiệp lớn nhất nước có động lực phát triển.
“Khôn dựng trại, dại dựng nhà”
Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), DN tư nhân tham gia vào phát triển chuỗi rất thấp, mặc dù khu vực FDI hiện diện trong nền kinh tế ở nhiều mặt, nhưng tác động lan toả, đặt hàng công việc và tạo dựng cơ hội cho DN tư nhân rất ít.
“Hầu hết DN VN là DN nhỏ và siêu nhỏ, DN lớn chỉ có 3%, mà có đến 97% là DN nhỏ. Không những quy mô nhỏ mà DN tư nhân VN chỉ tập trung trong thương mại dịch vụ, tham gia vào phát triển chuỗi rất thấp”- ông Tuấn cho biết.
Thách thức đặt ra là làm sao để phát triển DN tư nhân, lực lượng chính của nền kinh tế trong bối cảnh sự rạn nứt của DN FDI và DN trong nước khiến nền kinh tế chia rẽ thành 2 phần, đòi hỏi Nhà nước phải gắn kết, hài hòa ngân sách.
Theo khảo sát của VCCI, hiện DN lớn đang bị thanh tra kiểm tra rất nhiều, trong khi đó DN nhỏ thì ít hơn, DN lớn cũng chịu nhiều chi phí hơn. Thị trường chứng khoán và thị trường vốn chưa phát triển khiến DN VN vẫn phụ thuộc vào vốn vay ngân hàng và thậm chí là tín dụng đen với mức lãi suất cao. Đây là nguyên nhân lý giải vì sao rất nhiều cơ sở kinh doanh, DN nhỏ không dám lớn và không muốn lớn.
"Khôn thì dựng trại, dại thì dựng nhà, nhiều DN nhỏ và vừa đang bằng long với quy mô của mình bởi họ sợ thanh kiểm tra của cơ quan thuế, hành chính Nhà nước. Có 14% DN được VCCI khảo sát cho biết gặp sự trùng lặp vì thanh kiểm tra. DN nói, hôm trước mới gặp cơ quan thuế kiểm tra, hôm sau lại gặp tiếp đoàn thanh tra về chính sách bảo hiểm, môi trường …"- ông Tuấn chia sẻ.
Ngoài ra, DN tư nhân VN cũng gặp khó khăn trong vấn đề đất đai, 65% DN cho biết gặp khó khăn về vấn đề này.
“Việt Nam có nhiều chính sách ưu đãi phát triển DN, nhưng vấn đề ở chỗ là khoảng cách giữa chính sách và hành động, làm sao phát triển DN tư nhân- một giường cột quốc gia và là động lực của nền kinh tế”- Trưởng ban Pháp chế VCCI khẳng định.
Có cùng quan điểm như trên, PGS. TS Hồ Sỹ Hùng- Cục trưởng Cục phát triển DN (Bộ KH&ĐT) cho biết quy mô vốn hạn chế là một trong các trở ngại lớn khiến các doanh nghiệp tư nhân không tận dụng được hiệu quả kinh tế. Việc không năng lực tài chính khiến doanh nghiệp khó khăn trong việc đầu tư vào máy móc công nghệ để giảm chi phí, nâng cao hiệu quả hoạt động.
Tỷ suất lợi nhuận của khu vực doanh nghiệp tư nhân còn rất thấp, chỉ 1,72% trong khi khu vực doanh nghiệp nhà nước là 6,04% và khu vực doanh nghiệp FDI là 6,95 %.
"Đây là vấn đề rất đáng suy ngẫm đối với các cơ quan hoạch định chính sách để có thể đưa ra chính sách phù hợp với khu vực này"- ông Hùng cho biết.
Nói về rào cản và thách thức đối với khu vực doanh nghiệp tư nhân, ông Hùng cho biết, hiện chi phí chính thức đang là gánh nặng lớn. Theo Báo cáo khảo sát của Jetro năm 2016, tốc độ tăng lương tối thiểu thời gian qua từ 8-12%, đem lại lợi ích cho người lao động, nhưng tốc độ tăng năng suất lao động lại chỉ đạt 4-5%; mức đóng bảo hiểm 22% lương tháng là cao, so với Malaysia chỉ là 13%, Philippines là 10% .
Không chờ "ban phát" ưu đãi
Trong khi đó, TS. Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế độc lập cho rằng cần làm rõ vấn đề của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế. Kinh tế tư nhân phát triển cũng có nghĩa là kinh tế Việt Nam phát triển. Do đó, cần quán triệt quan điểm kinh tế tư nhân và kinh tế nhà nước không phải là hai mặt đối lập, không phải là đối thủ cạnh tranh "một mất một còn" mà là các bộ phận bổ sung và hỗ trợ lẫn nhau cùng phát triển.
"Điều kiện tiên quyết là Nhà nước tạo ra môi trường kinh doanh bình đẳng, không phân biệt đối xử giữa kinh tế nhà nước với kinh tế tư nhân, giữa doanh nghiệp Nhà nước với doanh nghiệp ngoài Nhà nước, giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp có vốn FDI"- ông Ánh nói.
Chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh khẳng định phát triển DN tư nhân cần bình đẳng, không cần ưu đãi.
Chuyên gia Vũ Đình Ánh nhấn mạnh, doanh nghiệp cần được hoạt động theo đúng tinh thần Luật Doanh nghiệp 2014 là trên tất cả những lĩnh vực mà pháp luật không cấm. Chính sách và cơ chế đối với kinh tế tư nhân dựa trên nguyên tắc cơ bản: bình đẳng, không cần ưu đãi, tôn trọng, chủ động.
"Hiện nay khu vực tư nhân đang chứa đựng mâu thuẫn nội tại, vừa đòi bình đẳng với khu vực Nhà nước và khu vực kinh tế có vốn FDI lại vừa yêu cầu Nhà nước có những ưu đãi riêng, trong khi yêu cầu được tôn trọng lại chưa chủ động để được tôn trọng. Tư tưởng chờ đợi sự "ban phát", “xin – cho” và "dựa dẫm" vào Nhà nước tuy không phải là đặc trưng nhưng lại khá phổ biến"- TS Ánh cho biết.
TS Vũ Đình Ánh cũng cho rằng không nên áp dụng các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp, kể cả chính sách cho doanh nghiệp nhỏ và vừa được hưởng các chính sách ưu đãi trong việc thuê đất, chuyển nhượng, thế chấp... tránh tình trạng chuyển từ thái cực này sang thái cực khác và làm mất giá trị thật của các ưu đãi.