Sửa Bộ luật Hình sự, kinh doanh qua mạng chưa có phép vẫn có thể đi tù

Bộ Tư Pháp vừa công bố dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật hình sự năm 2015. Theo đó, cơ quan soạn thảo vẫn giữ Điều 292 về Tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông. Trước đó, nhiều ý kiến từ các hiệp hội, doanh nghiệp kinh doanh qua mạng, cộng đồng start-up đã kiến nghị bãi bỏ điều luật này.

Giải thích về quyết định giữ lại Điều 292, Bộ Tư pháp cho biết đã nhận được ý kiến về việc kinh doanh trên mạng và nhận thức đây đang là một hướng phát triển có tiềm năng và ngày càng có nhiều người tham gia. Vì vậy, pháp luật cần có cơ chế thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển lĩnh vực kinh doanh này.

Các vi phạm về kinh doanh qua mạng vẫn được hình sự hóa theo dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi.

Tuy nhiên, bên cạnh việc tạo điều kiện cho những người làm ăn chân chính, tuân thủ pháp luật thì cũng cần có biện pháp xử lý nghiêm đối với những người tham gia kinh doanh trong lĩnh vực này mà vi phạm. Cơ quan soạn thảo cho rằng những dịch vụ được nêu trong Điều 292 là những ngành nghề kinh doanh có điều kiện và việc kinh doanh này nếu được thực hiện trên mạng máy tính, mạng viễn thông thì sẽ rất khó kiểm soát và dễ xảy ra vi phạm, số người bị hại có thể lên đến hàng trăm, hàng nghìn người.

Việc Điều 292 quy định tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông là nhằm góp phần tạo ra môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh trên mạng; bảo vệ những người làm ăn chân chính, đúng pháp luật, xử lý nghiêm những người cố tình vi phạm pháp luật và thu lời bất chính lớn từ việc vi phạm đó, góp phần tăng cường sự quản lý của Nhà nước trong lĩnh vực này.

Tuy nhiên, Bộ Tư pháp cho rằng quy định của Điều 292 có phạm vi tương đối rộng và các từ ngữ sử dụng trong điều luật chưa thật sự phù hợp với các quy định liên quan của pháp luật chuyên ngành. Do vậy, cơ quan này nhận thấy cần phải sửa đổi, bổ sung theo hướng thu hẹp một cách hợp lý phạm vi xử lý hình sự về tội danh này, đồng thời điều chỉnh các quy định cụ thể trong điều luật cho phù hợp.

Do đó, Bộ Tư pháp quyết định sửa đổi đối tượng vi phạm là "người nào cung cấp một trong các dịch vụ sau đây trên mạng máy tính, mạng viễn thông mà chưa được phép của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật" thay cho cụm từ "không có giấy phép hoặc không đúng với nội dung được cấp phép" với số thu lợi bất chính 100-300 triệu đồng thay vì mức 50-200 triệu đồng như trước đó.

Mức phạt vẫn giữ nguyên từ 200 đến 500 triệu đồng. Các hành vi vi phạm được quy định gồm: Kinh doanh vàng miếng trên tài khoản (trước đó là kinh doanh vàng); Sàn giao dịch thương mại điện tử; Kinh doanh đa cấp; Trung gian thanh toán; Trò chơi điện tử trên mạng.

Riêng với điểm (e) của dự thảo, Bộ Tư pháp đưa ra hai phương án, một là bãi bỏ, hai là liệt kê cụ thể các dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông. Trong khi trước đó, luật chỉ ghi chung chung là các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, Điều 292 sửa đổi còn quy định mức phạt tiền lên 0,5-1,5 tỷ đồng, hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm với các hành vi thu lợi bất chính từ 300 đến dưới 500 triệu đồng trong khi trước đó quy định ở mức từ 200 triệu đồng và giới hạn doanh thu từ 0,5 đến 2 tỷ đồng.

Trong trường hợp phạm tội trong trường hợp thu lợi bất chính 500 triệu đồng trở lên sẽ bị phạt 1,5-5 tỷ đồng hoặc phạt tù 2-5 năm.

Như vậy, Bộ Tư pháp giữ lại Điều 292 nhưng đã có nới lỏng hơn, nâng mức vi phạm lên cao hơn. Trước đó, cộng đồng doanh nghiệp start-up và nhiều doanh nghiệp, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)… đã kiến nghị bãi bỏ Điều 292 bởi quan điểm của luật trái với tuyên bố không hình sự hoá quan hệ kinh tế cũng như hạn chế sự phát triển của ngành công nghệ thông tin, kinh doanh qua mạng, trò chơi trực tuyến… vốn được coi là định hướng của Chính phủ.